Bez względu na porę roku rolnicy prowadzący działalność rolniczą ujawniają szkody wyrządzone przez dziki, sarny, daniele i jelenie. Zwierzyna łowna żerując w poszukiwaniu pożywienia (w szczególności w okresach zimowych i wczesną wiosną) dokonuje zniszczeń w uprawach i płodach rolnych. W takim wypadku rolnikowi nie pozostaje nic innego, jak wystąpić o szacowanie szkód łowieckich do dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, na którym to znajduje się grunt rolny.
Teren obwodu łowieckiego
Teren gospodarstwa rolnego wykorzystywany do produkcji rolnej jest z reguły objęty terenem obwodu łowieckiego. Podział obwodów łowieckich jest dokonywany uchwałą sejmiku województwa, która określa granice obwodu łowieckiego z uwzględnieniem obszarów podlegających wyłączeniu z obwodu łowieckiego (np. zabudowań mieszkalnych z podwórzami, placami i ulicami, czy też terenów budowli, zakładów, terenów przemysłowych, itd.). Jeśli teren gospodarstwa rolnego, na którym doszło do szkód łowieckich nie podlega wyłączeniu z obwodu łowieckiego na mocy ustawy, a także takiego wyłączenia z obwodu łowieckiego nie zażądał rolnik (składając oświadczenie w tym względzie, o ile go nie wycofał) – to koło łowieckie ponosi odpowiedzialność za wyrządzone szkody łowieckie.
Ogrodzenie terenu gospodarstwa rolnego stosowane przy produkcji sadowniczej, ogrodniczej, czy prowadzeniu szkółki roślin ozdobnych, bądź plantacji choinek (itp.) nie powoduje wyłączenia terenu z obwodu łowieckiego. Należy pamiętać, że wbrew obiegowej opinii o wyłączeniu terenu gospodarstwa rolnego z obwodu łowieckiego nie decydują przedstawiciele koła łowieckiego.
Grunt rolny, uprawa rolna i płody rolne
Oczywistym jest, że do produkcji rolnej jest wykorzystywany grunt rolny. Takie wykorzystanie gruntu to jedna z przesłanek odpowiedzialności za szkody łowieckie. Szkoda ma powstać na gruncie rolnym. Należy pamiętać, że o klasyfikacji gruntu, jako rolnego decyduje właściwy starosta (prowadzący ewidencję gruntów).
Kolejną przesłanką odpowiedzialności koła łowieckiego jest powstanie szkód łowieckich w uprawach rolnych. Przy szkodach łowieckich przyjmuje się, że uprawą rolną są wszelkiego rodzaju uprawy prowadzone na gruncie rolnym, stanowiące efekt działalności ludzkiej i niekoniecznie powiązane ściśle z produkcyjną funkcją gruntu. Stąd, za uprawę rolną należy uznać także uprawę prowadzoną z wykorzystaniem elementów technologicznych, a więc uprawę w donicach, na agrotkaninie (agrowłókninie), na stołach, podestach, pod przykryciem, a nawet uprawę hydroponiczną (w wodzie bez fizycznego wykorzystania podłoża, ale realizowaną w ramach gospodarstwa rolnego na gruncie rolnym). Tak więc nie tylko faktyczne wykorzystanie gruntu do produkcji rolnej (tj. podłoża do wzrostu roślin) przez rolnika świadczy o prowadzeniu produkcji rolnej. Uprawą rolną jest bowiem każda produkcja rolna prowadzona na gruncie rolnym, wg dostępnych zasad agrotechniki.
Z kolei efekt produkcji rolnej to nic innego, jak płody rolne. Tutaj mieszczą się wszelkiego rodzaju płody rolne, nie tylko te przeznaczone do spożycia, czy przetworzenia (przykładowo zebrane w pryzmy, sterty, stogi, kopce, o ile nie znajdują się przy lesie), lecz także takie, które są odrębnym towarem, ale powstały w efekcie działalności rolnika (np. choinki, krzewy ozdobne i ich sadzonki).
Szacowanie szkód
W szacowaniu szkód łowieckich obok przedstawiciela koła łowieckiego, winien uczestniczyć także poszkodowany rolnik. Z czynności szacowania sporządzany jest protokół, który określa m.in. wysokość odszkodowania. Rolnik powinien wiedzieć, jaka jest wartość uszkodzonych upraw, biorąc pod uwagę cenę skupu (cenę rynkową). Jednak to od rolnika zależy czy przyjmie proponowaną i oszacowaną w protokole wysokości odszkodowania, czy też wniesie do takiego protokołu zastrzeżenia. W braku zastrzeżeń, określona w protokole szacowania szkód wysokość odszkodowania podlega wypłacie w terminie 30 dni od dnia jego sporządzenia. Obecnie (po zmianach przepisów w 2018 r.) w razie wniesienia zastrzeżeń do protokołu, rolnik ma zaledwie 7 dni na wniesienie odwołania do właściwego ze względu na miejsce powstania szkody nadleśniczego. Ten zaś wydaje odpowiednią decyzję (w trybie administracyjnym) ustalając wysokość odszkodowania. Jeśli nadal rolnik jest niezadowolony z wysokości przyznanego odszkodowania, ma tylko 3 miesiące, by wystąpić z pozwem do sądu powszechnego o zapłatę odszkodowania. Zatem już na etapie szacowania szkód łowieckich pomoc radcy prawnego może okazać się niezbędna.
Wysokość odszkodowania
Wysokość odszkodowania jest z reguły ustalana, jako procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze, także w odniesieniu do plonu z 1ha. Ma to miejsce w przypadku upraw obejmujących np. zboża, kukurydzę, czy buraki lub ziemniaki. Wyjątkiem są sytuacje, gdy każda uszkodzona roślina wytworzona przez rolnika przedstawia wartość rynkową, czyli jest odrębnym przedmiotem sprzedaży (np. sadzonki drzew, krzewów ozdobnych, choinek, kwiatów, itd.). Wówczas wysokość odszkodowania powinna obejmować sumę wartości uszkodzonych roślin.
Do kwoty odszkodowania, oprócz wartości uszkodzonej uprawy czy płodów rolnych, należy doliczyć także koszt czynności agrotechnicznych niezbędnych do wykonania przed ponownym zasiewem, a także koszt zbioru czy też utylizacji roślin uszkodzonych.